لذت و هواداری در بازی
لذت بازی نه فقط در خود بازی بلکه در صحبت درباره آن، معنا و روایتسازی آن، هواداری و... خود را نمایان میکند. لذتهایی مثل رقابت، شانس، غافلگیری، ترس، شبیهسازی، ایفای نقش، بیان و اثرگذاری بر دیگران، پیروزی در یک نبرد، همه لذتهاییاند که میتوان از بازی به دست آورد. لذت از بازی دلیل اصلی توجه و رغبت افراد جامعه به جهان بازی است.
تطبیق توانایی با چالشها و قواعد بازی، حسی را ایجاد میکند تا در نهایت بازیکن میداند با چه قواعدی بازی پایان مییابد و چه چیزی برای نائل شدن به این هدف باید کسب شود. مثلاً کشتن یا پرهیز و دوری از دشمنان، حل معماهایی خاص یا حل معمای کوچک برای حل معمای بزرگ. پاسخ به سؤالاتی همچون: آواتار چه کسی است؟ حریف کیست؟ آواتار چه باید بکند؟ چرا این کار را انجام میدهد و چگونه میتواند حریف را شکست دهد؟ در جریان امکانات و شرایطی که قواعد بازی در اختیار آواتار میگذارد مثل ابزار، فنون، تواناییها و... مخصوصا مواردی که در جهان واقعی قابل تجربه نیستند، لذت بازی را به وجود میآورد.
بازی لذت از جهانکندگی و گریز از جهان صنعتی شده را به ما میدهد. کنجکاویها، یادگیری مهارتها، ماجراجویی ها، مبارزه، روایتسازی و تعامل، رقابت سالم، دورهم نشینی، تجربهگرایی، نیاز به هیجان، ترس و اضطرابی که جهان صنعتی و مدرن امکان دسترسی به آن را برایمان ممکن نمیکند، همه در جهان بازی مهیا است. این حجم لذت از بازی ها باعث میشود تا این لذت تنها در جهان بازی نماند و به جهان واقعی هم سرایت کند. همین دلیل باعث میشود تا هواداری و هواخواهی برای بازیها هم پدید آید.
وابستگی زیاد و حتی شیدایی به رسانه، درک، همدلی عمیق و تبعیت از الگوهای رفتاری عنصر اصلی خصوصیات این نوع از هواداران است. مثلاً بهرهگیری از نوع لباس و یا سبک حرف زدن یک بازی رایانهای (مک کوئیل 1387). برخی از منتقدان، ظهورهواخواهی رسانهای را سندی بر وجود عوام فریبی و استثمار میدانند تا سود بیشتری کسب شود. برخی دیگر همچون جان فیسک (1386)، هواخواهی را نشاندهنده قدرت خلاقه مخاطب میدانند. براساس این نظر، هواخواهان رسانهای (در اینجا هواداران بازیهای رایانهای)، معنای جدیدی را از محتواهای ارائه شده میآفرینند و نیز به ایجاد روشهای شناخت مسائل فرهنگی نمایشهای سبکمند و اجتماعاتی که گروه هواخواهان را از دام فریب رسانهها برهاند، کمک میکنند. هواخواهی در نگاه اول ملازم با عدم بلوغ و بیفکری است، نتایج حاصل از این هواخواهی بعضاً از منظر متعارف به صورت کارهایی عجیب و غریب نگریسته میشوند، اما همین نتایج بر توان تجربههای رسانهای در شکلدادن به خردهفرهنگها و هویتمندیهای قبال شناخت نیز صحه میگذارند.
ضعیفترین نوع هواخواهی همان علاقهمندی صرف به یک رسانه است. مثل ایجاد واژگانی همچون عشق فیلم، عشق بازی، تئاترباز، عشق کتاب و اصطلاحاتی از این دست که در فرهنگ عامه برای این افراد به کار میرود. قویترین نوع هواخواهی هم سرمایهگذاری عاطفی بالا و تمرکز فعالانه بر حول یک شخصیت و تولید محتوای در جهان خیالی مربوطه است. هواخواهی رسانهای مستلزم «تولید» یک عنصر رسانهای توسط خود مخاطبان است، چراکه فعالیتهای هواخواهان رویداد رسانهای را میتواند توسعه ببخشد.
در حوزه بازیها هم، هواداران از ابراز علاقه به یک بازی خاص، تخصص و مهارت در انجام آن بازی و علاقه به شخصیتهای بازی آغاز میشود؛ که تا خرید پوستر، اکشن فیگور، لوازم و اشیا که تصاویری از بازی یا شخصیت مورد علاقه در بازی روی آنان قرار دارد، ادامه مییابد. هواداران بازی علاقهشان به بازیها تا حدی میتواند افزایش یابد که به ساخت فیلم یا بازی در امتداد بازی مورد علاقهشان دست زنند. بازی هواداری[1] بازیهایی را شامل میشود که به دست هواداران برای یک بازی رایانهای معروف ساخته میشود. این بازیها اغلب طراحی، روند بازی و شخصیتهای اصلی را بازسازی میکنند. اگرچه که محدودیتهای تکنولوژیک، مالی و زیرساختی امکان رقابت بازیهای هواداری را با بازیهای اصلی نمیدهد اما ذوق و علاقه هواداران نکاتی از جهان بازی را درک میکند که شاید خالق، طراحان و سازندگان نسخه اصلی بازی به درک آن نرسیده بودند. از این رو تعامل صنعت بازی با هواداران بسیار مورد توجه است.
از این جهت توجه پژوهشگر برای تحلیل بازی و بازیکنان نیاز به شناخت میدان و حوزهای دارد که هواداران در رساندن پژوهشگر به آن حوزه میتوانند نقش یک شتابدهنده را در تولید مفاهیم، معنا و شاخصها برای پژوهشگر ایفا کنند. شناخت هواداران و شیوة ابراز هواداری یک بازی برای پژوهشگر میتواند دریچهای جدیدی از تحلیل و شناخت جهان بازیها را برایش بگشاید.
فیسک ،جان.1387. در آمدی بر مطالعات ارتباطی.تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها
کوثری، مسعود. 1389. عصر بازی: بازیهای رایانهای و رایانهای در عصر معاصر. تهران: دریچه نو.
مک کوئیل، دنیس. 1387. مخاطبشناسی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها
[1]. Fan Game