والدین باید چه نکاتی را درباره دستورالعمل‌های استفاده کودکان از رسانه‌های جدید بدانند؟
من در این جهان چیزهای معدودی را بیشتر از یک ظرف بزرگ بستنی شکلاتی دوست دارم! اما به عنوان یک بزرگسال نیمه-مسئولیت‌پذیر، باید تصدیق کنم دلیلی وجود دارد که ما هر روز صبح بستنی شکلاتی را علیرغم طعم خوبش، به عنوان صبحانه به فرزندان‌مان نمی‌دهیم؛ و آن دلیل، مضراتی است که خوردن مداوم بستنی شکلاتی برای سلامت بدن (از جمله از طریق ایجاد اضافه وزن) به همراه دارد.
ما هرچقدر بیشتر درباره‌ی بدن انسان می‌آموزیم، بیشتر به اهمّیت این نکته پی می‌بریم که برای سلامت ماندن، لازم است که غذاهای مناسبی را به مقدار مناسب بخوریم. به همین صورت، هر چه بیشتر درباره‌ی تاثیر محتوای رسانه‌ای بر کودکان می‌آموزیم، بیشتر به این نتیجه می‌رسیم که برای حفظ سلامت روانی آن‌ها، لازم است تا در معرض مقدار مناسبی از محتوای رسانه‌ای مناسب قرارشان دهیم. یکی از سوال‌هایی که اغلب توسط والدین از من پرسیده می‌شود این است که اجازه‌ی استفاده از چه محتوای رسانه‌ای را به چه مقدار به کودکانمان بدهیم. در تلاشی برای طرّاحی چارچوب‌های کلّی یک رژیم رسانه‌ای مناسب برای کودکان، آکادمی پزشکی اطفال آمریکا[1] توصیه‌های جدیدی را در رابطه با استفاده‌ی کودکان از رسانه‌ها، منتشر کرده است. من امروز رعایت آن‌ها را که شامل موارد زیر است به والدین پیشنهاد می‌کنم:
- کودکان زیر 18 ماه، نباید به هیچ عنوان از صفحه‌های نمایش استفاده کنند مگر برای گفتگوهای تصویری. در این مورد شاهد تغییر نسبت به توصیه‌های پیشین مبنی بر ممنوعیت مطلق استفاده از صفحات نمایش برای کودکان زیر دوسال هستیم.
- کودکان 18 تا 24 ماهه باید تنها در معرض محتواهای آموزشی با کیفیت بالا قرار گیرند. مواجهات رسانه‌ای کودکان در این سن باید همواره در کنار بزرگسالانی باشد که در فهم محتوای رسانه‌ای عرضه شده به آن‌ها کمک کنند.
- کودکان 2 تا 5 ساله می‌توانند حدّاکثر به مدت یک ساعت در روز، در معرض محتواهای باکیفیت نمایشی و رسانه‌ای قرار بگیرند. همچینین والدین باید در این مدّت کودکان را همراهی کرده، به آن‌ها کمک کنند تا آنچه می‌بینند را به درستی متوجه شوند و بتوانند آنچه دریافته اند را به خوبی به کار ببرند.
- کودکان 6 سال به بالا نیز باید در محتوای رسانه‌ای و هم در ساعات مجاز مصرف محتواهای مذکور با محدودیت‌های روشنی مواجه باشند.
- خانواده‌ها باید فضاها و زمان‌های خاصّی مثل زمان شام خوردن، رانندگی یا جایی مانند اتاق خواب کودکان را به عنوان فضاها و زمان‌های «بدون رسانه» مشخص کنند.
- صرف نظر از سن، والدین باید به صورت منظّم درباره‌ی امنیت فضای مجازی و اخلاق استفاده از آن با فرزندان خود گفتگو کنند.
علاوه بر انتشار این راهنمای جدید، کارشناسان آکادمی پزشکی اطفال آمریکا برای کمک به خانواده‌ها در جهت تنظیم یک رژیم رسانه‌ای متناسب با نیازهای خاصّ خودشان، ابزاری را تحت عنوان «برنامه‌ی استفاده‌ی خانوادگی از رسانه» روی صفحه‌ی اینترنتی HealthyChildren.org بارگذاری کرده است.
نقش محوری والدین
از راهنمای جدید آکادمی پزشکی اطفال آمریکا می‌توان دو نکته‌ی کلّی را برداشت کرد. اوّل این‌که این آکادمی بیشترین تاکید ممکن را روی نقش والدین در راهنمایی کودکان برای استفاده از محصولات رسانه‌ای دارد. علیرغم اهمّیت قابل توجه معلّمان، مربّیان و دیگر بزرگسالان، تنها والدین هستند که هر روز با کودکان ارتباط دارند و فقط آن‌ها هستند که (1) کودک را بهتر از هرکس دیگر می‌شناسد و (2) بیشتر از هر فرد دیگری روی او تاثیر می‌گذارند.
نکته‌ی دوّم این است که بر اساس تحقیقات صورت گرفته، می‌توان گفت که عموماً روش‌های تربیتی والدین، بسیار با استاندارد‌های توصیه شده در راهنمای مذکور فاصله دارد. من خودم به عنوان یک والد، پس از مطالعه‌ی این دستورالعمل لحظه‌ای درنگ کرده و به این اندیشیدم که عملکردم تا چه اندازه مطابق این دستورالعمل بوده است. خطاب به والدینی که به خاطر عادت‌های رسانه‌ای جاافتاده در خانواده، در تطابق با این دستورالعمل دچار مشکل هستند می‌گویم که لطفاً ناامید نشوید. لطفاً دست از تلاش برندارید. تغییردادن عادات رسانه‌ای کودکان بسیار دشوار است. می‌توانید از همین حالا شروع کنید و کارهایی که در ادامه ذکر می‌شود را انجام دهید. ایجاد تغییرات حتّی جزئی، می‌تواند تاثیر به‌سزایی در سلامت آینده‌ی کودکان شما داشته باشد:
- برای کودک خود به مدت 5 الی 10 دقیقه در روز کتاب بخوانید—در حالی که تلویزیون خاموش است. تحقیقات صورت گرفته نشان داده است که مطالعه در کنار والدین انواع مختلفی از فواید را برای کودکان دارد.
- یک شب در هفته (مثلا پنج‌شنبه شب) را انتخاب کرده و آن شب به کودک خردسال خود کمک کنید تا با مادربزرگ یا پدربزرگ، یا دوستان و آشنایان دیگر تماس تصویری برقرار کرده و با آن‌ها از این طریق صحبت کند. ما با روش‌های مختلفی می‌توانیم کودکانمان را از خردسالی با استفاده‌های مثبت از رسانه آشنا کنیم.
- موقع صرف شام، تلویزیون را خاموش کرده و همه‌ی وسایل ارتباطی را در اتاق دیگری قرار دهید. در صورتی که با واکنش شدید فرزندانتان مواجه می‌شوید؛ می‌توانید انجام این کار را به هفته‌ای یک شب محدود کنید امّا همین هفته‌ای یک شب، قدمی بزرگ در مسیری درست است.
- برای یک شبانه‌روز، شیوه‌ی استفاده‌ی خودتان از رسانه را رصد کنید زیرا یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده در استفاده‌ی کودکان از رسانه‌ها، شیوه‌ی استفاده‌ی والدین آن‌ها از رسانه‌ها است. نتیجه‌بخشی این روش در کوتاه مدّت ممکن است شما را شگفت‌زده کند.
- زمانی که فرزندانتان در حال استفاده از رسانه هستند، با آن‌ها وارد تعامل شوید. استفاده‌ی مشترک والد-فرزندی از رسانه می‌تواند اثر مثبت قابل توجهی بر یادگیری کودکان و تاثیرپذیری آن‌ها از محتوای مناسب رسانه‌ای داشته باشد.
دنیای امروز با دنیایی که ما در آن بزرگ شدیم بسیار متفاوت است. امروز رسانه در همه‌ی جنبه‌های زندگی حاضر است و به این زودی‌ها نیز هیچ‌کجا نخواهد رفت. این به این معناست که ملاحضات تربیتی ما به مثابه‌ی والدین امروزی با ملاحظات تربیتی والدین ما در گذشته بسیار متفاوت است. دستورالعمل جدید آکادمی پزشکی اطفال آمریکا بازنماینده‌ی جهان درحال تغییری است که در آن زندگی می‌کنیم—نقش والدین در تنظیم رژیم مصرف رسانه‌ای کودکان در این زمانه از همیشه کلیدی‌تر است. این راهنمای جدید، زمینه‌ی مناسبی برای والدین فراهم می‌کند تا بتوانند شیوه‌ی مصرف رسانه در خانواده را اصلاح کنند.
[1] American Academy of Pediatrics (AAP)
