از طریق بازی‌های ویدئویی با فرزندان خود مرتبط شوید
دو خاطره از زمانی که کلاس سوم بودم به یادم مانده است. اول اینکه آن سال، سالی بود که شروع به یادگرفتن جدول ضرب کردم. هنوز به راحتی مضارب ده را محاسبه می‌کنم امّا برای محاسبات کمی دشوارتر به ماشین حساب نیاز دارم. خاطره‌ی دوم هم این است که آن سال، با بازی ویدیویی «مسیر اورگان[1]» آشنا شدم. با اینکه یادم نمی‌آید چندبار گاری‌ام آتش گرفت، چندبار گاوم را دزدیدند یا اینکه چندبار بچه‌هایم سرخک گرفتند؛ این را به خوبی به یاد می‌آورم که در آن دوران، چطور چشم‌انتظار موقعیتی بودم که بتوانم در کنج کلاس درس جایی برای خودم دست‌وپا کنم و مشغول تلاش برای رسیدن مرحله‌ی آخر آن بازی یا همان «درّه‌ی ویلمت» شوم.
شرایط نسبت به دوره‌ی فلاپی دیسک‌ها و صفحه‌نمایش‌های سبز رنگ کاملاً تغییر کرده است. بازی‌های ویدویی امروزی به طرز غافلگیرکننده‌ای واقع‌گرایانه‌اند. این بازی‌ها کاربری ساده دارند تا جایی که یک کودک مدرسه نرفته می‌تواند با آن‌ها سرگرم شود و در عین‌حال، آن‌قدر هم پیچیده هستند که برای جوانان و نوجوانان دبیرستانی جذّاب جلوه کنند. با توجه به اینکه کودکان به طور متوسّط 7 درصد از زمان بیداری خود را صرف بازی‌های ویدیویی می‌کنند، لازم است تا ما به عنوان والدین آن‌ها، به فرزندان خود کمک کنیم که بیشترین بهره‌ی ممکن را از زمانی که در این دنیاهای مجازی می‌گذرانند ببرند.
بازی‌های ویدیویی طیفی از بازی‌های اول شخص تیرانداز و بازی‌های استراتژیک، تا بازی‌های ورزشی را در بر می‌گیرد و بازی‌هایی که به عنوان بازی‌های خشن شناخته می‌شوند، در این میان خبرسازترین بازی‌ها هستند. نظر به این نکته، نگرانی‌های موجود راجع به محتوای بازی‌های ویدیویی از قبیل محتوای خشونت‌آمیز، شرکت‌های بازی‌سازی را به طرّاحی یک نظام رتبه‌بندی بازی‌ها، مشابه آنچه برای فیلم‌های سینمایی وجود دارد، سوق داده است. این نظام رتبه‌بندی بر اساس سن سازمان یافته، از «مناسب برای کودکان خردسال» آغاز شده و با «فقط مناسب برای بزرگسالان» خاتمه می‌یابد در حالی که بیشتر بازی‌های تولید شده، جایی در میان این دو واقع می‌شوند[2]. نکته‌ای که اغلب مورد غفلت واقع می‌شود این است که در کنار همه‌ی بازی‌های خشونت‌آمیز و رکیک موجود، بازی‌هایی نیز هستند که اتفاقاً بسیار آموزنده اند و زمانی که بچه‌ها در کنار والدینشان به این بازی‌ها مشغول شوند می‌توان شاهد اتفاقات جالبی بود.
به عنوان مثال، در نتیجه‌ی یک مطالعه‌ی صورت گرفته روی کودکان 11 تا 16 ساله در سال [3]2011، مشخص شد که هم‌بازی شدن والدین با فرزندان در یک بازی متناسب با سن فرزند، موجب افزایش روابط مطلوب پدر-دختری و مادر-دختری می‌شود. همچنین مطالعه‌ی مذکور نشان داد، دخترانی که به‌طور منظّم در بازی‌های ویدیویی با والدین خود هم‌بازی شده‌اند، بیشتر از دیگران نشانه‌های مهربانی و سخاوت و کم‌تر از دیگران علائم افسردگی و اضطراب را بروز داده‌اند. به بیان دیگر، مطالعات نشان داده‌اند که همراه شدن والدین با فرزندان، به آن‌ها کمک می‌کند که از محتوای خوب بازی‌ها لذت برده و از محتوای نامناسب آن‌ها اعراض کنند.
والدین همچنین می‌تواند با انجام این کارها، به فرزندانشان کمک کنند تا بهترین بهره‌ی ممکن را از زمانی ببرند که مصروف بازی‌های ویدیویی می‌کنند:
در بازی‌های ویدیویی با فرزند خود هم‌بازی شوید. اگر او علاقه‌مند به این بازی‌هاست، شما هم به او ملحق شوید. محققان در مطالعه‌ی مذکور به این نتیجه رسیده‌اند که اگر در فعّالیتی که برای کودک‌تان لذّت‌بخش است با او همراه شوید، به او می‌فهمانید که علائق او برای شما مهم است و شما نیز در آن علایق با او مشترک هستند. هم‌بازی شدن همچنین ممکن است فضا را برای درگرفتن گفتگوهایی میان والد و فرزند مهیا کند که اگر به خاطر این هم‌بازی شدن نبود، احتمالاً هیچ‌وقت در نمی‌گرفتند. اگر کودک شما به بازی‌های ویدیویی علاقه‌ای ندارد، با او در هرچیز دیگر که به آن مشتاق است همراه شوید.
به رتبه‌بندی سنّی بازی‌ها توجه کنید امّا به آن‌ها اکتفا نکنید. تا به حال اتفّاق افتاده که فیلمی را ببینید و بعد از دیدن فیلم با خود بگویید چطور ممکن است که چنین فیلمی برای این گروه سنّی رده‌بندی شده باشد؟ بازی‌های ویدیویی هم از این نظر با فیلم‌ها تفاوتی ندارند. رتبه‌بندی‌های سنّی راهنماهای عمومی خوبی هستند امّا والدین خود باید بررسی‌های کامل‌تری را به عمل بیاورند، پیش از اینکه به فرزندانشان اجازه‌ی غرق شدن در بازی را بدهند. به این صورت که از دوستان و آشنایان راجع به آن بازی پرس‌وجو کنند یا نقدهای مختلف نوشته شده درباره‌ی بازی را در سایت‌هایی دیگر بخوانند.
بازی‌هایی را پیدا کنید که آموزنده و تقویت‌کننده‌ی خلّاقیت باشند. برخی از بازی‌های ویدیویی خوب، مهارت‌های حلّ مسئله، مهارت‌های ریاضی و اعتماد به نفس را در کودکان تقویت می‌کنند. به علاوه، ممکن است برنامه‌ی آموزشی محبوب کودک شما در تلویزیون، بازی ویدیویی یا اپلیکیشن مخصوص خود را داشته باشد و این بازی‌ها به کودک شما کمک کنند تا مطالب مطرح شده در آن برنامه‌ی تلویزیونی را به خاطر سپرده و یاد بگیرد. از همه بهتر، بسیاری از این بازی‌ها ارزان و حتّی بعضاً رایگان هستند.
مدام در رابطه با محتوای بازی حرف بزنید. کودکان—به ویژه کودکان کم سنّ‌وسال‌تر—برای درک و تفسیر محتوای ارائه شده در بازی‌های ویدیویی به کمک والدین خود احتیاج دارند. پدر و مادر می‌توانند به کودک کمک کنند تا نکات آموزشی بازی را بهتر دریابد، روی نکات مهمّ بازی متمرکز شود، از محتوای نامناسب دور بماند و در توانایی تشخیص خوب از بد به استقلال برسد. صحبت کردن با کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا به جای تسلیم شدن و انفعال در برابر رسانه، به شکلی فعّالانه درباره‌ی آن فکر و قضاوت کنند.
در حالی که ما والدین خاطرات بسیاری از بازی‌های آتاری، نسخه اصلی سوپر ماریو، و دستگاه‌های بزرگ آرکید در شهربازی‌ها داریم، فرزندان ما امروز در حال شکل دادن خاطرات زمانه خودشان به وسیله‌ی بازی‌های ویدیویی جدید هستند. ما با همراه شدن حتی به حداقلی‌ترین شکل ممکن، می‌توانیم کاری کنیم که فرزندانمان سال‌ها بعد، نه فقط لذت بازی‌ها که لذت در کنار پدر و مادر بودن را نیز به یاد بیاورند.
[1] Oregon Trail
[2] در ایران نظام رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای با نام ESRA شناخته می‌شود و طبقه‌بندی سنی اسرا با نهادهای بین‌المللی مشابه تفاوت‌هایی دارد که برگرفته از ویژگی‌های فرهنگی کشورمان است. – سردبیر.
[3] https://www.jahonline.org/article/S1054-139X(10)00770-6/abstract
