کودکان و بازیهای ویدئویی: راهنمایی برای والدین
در این مقاله کوتاه به ارائه نکته‌هایی کلیدی در پاسخ به این سؤالات خواهم پرداخت: بهتر است کودکان چه بازی‌هایی انجام دهنده؟ چقدر بازی کنند؟ چگونه زمان کار با صفحات نمایش را کنترل کنیم؟ و اگر دوستان فرزندمان بازیهای خشونت‌آمیز انجام می‌دهند، بهتر است چه واکنشی نشان دهیم؟
بازی‌ها می‌توانند کودکان را دور هم جمع کرده و مدت‌ها سرگرمشان کنند. ولی باید به شکلی متوقفشان هم بکنید. در حال حاضر بزرگترین فرزندم ۶ ساله است و اخیراً هم با بازیهای ویدئویی آشنا شده است. یکی از کارهایم این شده که مدام به او یادآوری کنم «نمیشه تمام روز با لباس راحتی [1]Crash Bandicoot بازی کنی». البته ناگفته نماند که خود من ده سال از عمرم را مشغول این بازی بودم و اگر دو تا بچهٔ کوچک نداشتم، هنوز به این کارم ادامه می‌دادم.
با توجه به این که بازی‌کردن بخشی از شغل من است، هنوز هم می‌توانم زمانی را به آن اختصاص دهم. شغل من این است که در مورد بازی‌ها بنویسم. همچنین به عنوان یک متخصص بازی در برنامه‌های تلویزیونی حضور پیدا می‌کنم؛ بنابراین می‌توانم انواع حقایق جالب راجع به بازی‌ها را به شما بگویم. اغلب بقیهٔ پدر و مادرها راجع به نحوهٔ کنترل بازی فرزندانشان از من سؤال می‌پرسند. این سؤال بیش‌ترین سؤالی است که من با آن مواجه شده‌ام. به هر صورت نکته‌های اصلی که گفتنشان خالی از لطف نیست از این قرار است:
چه بازی‌هایی برای کودک من مناسب است؟
بازیهای ویدئویی مثل فیلم‌ها دارای رده سنی هستند و ضروری است که به این رده‌های سنی توجه کنیم. اگر به فرزندتان اجازه نمی‌دهید که فیلم‌های 18+ را ببیند، پس نباید بگذارید که بازیهای 18+ را هم بازی کند. خوشبختانه این که می‌گویند همهٔ بازی‌ها راجع به تیراندازی و این حرف‌هاست یک باور نادرست است. در «فروشگاه کافه بازار» ۱۸۰۰۰ عنوان بازی با رده سنی ۳+ وجود دارد که بعضی‌هایشان خیلی هم خوب هستند.
من چه بازی‌هایی را پیشنهاد می‌کنم؟ خب، اگر دنبال بازی‌هایی هستید که خلاقیت کودکتان را تقویت کند بهتر است نگاهی به بازی‌هایی مثل ماین‌کرفت، سوپرماریو و لگو ورد بیندازید. این بازی‌ها قدرت تصور و خلاقیت کودک را به کار می‌اندازند؛ اگر تبلت دارید، استودیوی توکا بوکا[2] بازیهای جالب و زیبایی برای کودکان کوچک‌تر می‌سازد که حوصلهٔ شما را بعد از ۳۰ ثانیه سر نمی‌برد.Super mario maker بازی‌ای عالی برای آموختن هنر و طراحی بازی به فرزندتان است. می‌توانید دو نفره مراحل را با هم بسازید و امتحان کنید.
نکتهٔ کلیدی: اگر در گذشته اهل بازی بوده‌اید، می‌توانید بعضی از بازیهای مورد علاقه‌تان را به فرزندتان معرفی کنید. از این طریق هم می‌توانید گفت‌وگویی نوستالژیک با او داشته باشید و هم می‌توانید او را در بازی‌ای که در آن حرفه‌ای هستید شکست دهید. در حال حاضر بازسازی‌های امروزی یک سری بازیهای کلاسیک مثل Ratchet & Clank و Crash Bandicoot عرضه شده است. همچنین نسخه‌های نصب و راه‌اندازی جدیدی برای سری‌های به یادماندنی مثل Legend of Zelda و Mario Kart ارائه شده است. خودتان را درگیر نسخه اصلی این بازی‌ها نکنید. کار با این نسخه‌های قدیمی به شدت دشوار است. بعلاوه فضای آنها دقیقاً شبیه تله تکست به نظر می‌رسد. همچنین می‌توانید به دنبال ورژن‌های مورد علاقهٔ کودکان از بازی‌هایی باشید که برای خودتان نیز لذت بخش است.
کودک من چقدر می‌تواند بازی کند؟
حالت ایده‌آل این است که فرزند من روزهایش را صرف مطالعه کند و در کلاس‌های مختلف ورزشی مثل اسب‌سواری شرکت‌کند و همیشه شاد و خندان باشد. اما متأسفانه ما در دنیای واقعی زندگی می‌کنیم. من تلاشم را می‌کنم که آنها در خارج از خانه هم وقت بگذرانند و از دیگر چیزهای خوب مثل خواندن کتاب، شرکت در کلاس موسیقی و ساختن کاردستی از بقایای یک جعبه چوبی نیز لذت ببرند؛ اما به آنها اجازه می‌دهم که با بازی ویدئویی هم وقت بگذرانند، زیرا کودکان به استراحت هم نیاز دارند. همه چیز به تعادل بر می‌گردد. من به آنها اجازه نمی‌دهم که تمام روز را صرف بازی ویدئویی کنند، همانطور که اجازه نمی‌دهم برای هر وعده غذاییشان تخم مرغ بخورند.
نکتهٔ کلیدی: هیچ راهنمای رسمی در خصوص زمان استفاده از صفحات نمایشی وجود ندارد. از سوی آکادمی تخصصی کودکان ایالات متحده امریکا توصیه شده است که کودکان زیر 18 ماه نباید به صفحات نمایش خیره شوند و این مقدار برای کودکان زیر 5 سال حداکثر یک ساعت در روز است. برای کودکان بالاتر از 6 سال مقدار مشخصی ذکر نشده است؛ اما در جریان هستید که بیکاری بیش از چند ساعت در روز احتمالاً ایده چندان خوبی نیست! آنچه که رایج است مقدار حداکثر 90 دقیقه در روز است که معقول به نظر می‌رسد.
در صورتی که در ابتدای هر دوره بازی برای فرزندتان محدودیت زمانی مشخص کنید، جدا کردن او از کنسول بازی آسان‌تر خواهد بود. 5 دقیقه قبل از اتمام زمان بازی به او اطلاع و هشدار بدهید تا فرصت ذخیره‌کردن پیشرفت‌هایش در بازی را داشته باشد. محکم برخورد کنید اما در عین حال منصف هم باشید. اگر او واقعاً فقط یک دقیقه بیشتر زمان لازم دارد تا بازی‌اش را تمام کند یا رقیبش را شکست دهد، بخشنده باشید و این فرصت را به او بدهید. بزرگترین عذاب برای یک کودک این است که مادرش درست زمانی که چیزی نمانده او غول بی‌شاخ‌ودم بازی را شکست بدهد، سیم برق ابزار بازی را بکشد. یک راه مؤثر این است که به او بگویید هر دقیقهٔ اضافی، پنج دقیقه از زمان بازی بعدی آنها کم می‌کند. البته ممکن است این راه به حساب و کتابی اساسی و حتی استفاده از ماشین حساب ختم شود.
دور نگه داشتن فرزندان از بازیهای خشونت‌آمیز
اگر در مورد معیارهای انتخاب بازی با فرزندان تفاهم سازنده و دوجانبه‌ای برقرار کرده باشید، کنترل این موضوع در خانه چندان دشوار نیست. امّا این کار وقتی فرزندان شما به خانهٔ دوستانشان میروند، چالش بزرگی برای پدر و مادرها است. کنترل مواجههٔ کودکتان با بازیهای موجود در خانه‌های دیگران، پیچیده‌تر از فرار از دست پلیس بعد از سرقت از جواهرات فروشیها یا زیر گرفتن یک آدم است. اینکه بدون القاء حس قضاوت‌شدن، به والدین دیگر بگویید که فکرمی‌کنید فرزندشان نباید اجازه انجام‌دادن چنین بازی‌هایی را داشته‌باشد، در واقع قدم گذاشتن در یک میدان مین اجتماعی است؛ زیرا درحقیقت شما درحال قضاوت‌کردن آنها هستید.
بهترین راه این است که صادق باشید، اما نه خیلی صادق. تکیهٔ بحث را روی فرزند خودتان بگذارید. نگرانی‌هایتان راجع به اینکه فرزندانتان چه‌قدر بالغ شده‌اند و چه قدر تأثیرپذیر هستند را با آنها به اشتراک بگذارید. حتی اگر فرزندانتان از لحاظ رشدی آمادهٔ دیدن صحنهٔ کتک خوردن تا حد مرگ یک زامبی نازی با لوله‌ای زنگ‌زده شده‌باشند!
نکتهٔ کلیدی: در خصوص ارتباط بین بازیهای ویدئویی و رفتار خشونت‌آمیز شواهد قطعی وجود ندارد؛ اما بحث بر سر آن بسیار زیاد است. نکتهٔ مهم این است که گفت‌وگویی باز و صادقانه با فرزندتان داشته باشید.
نتیجه‌گیری
کنترل بازی فرزندتان مثل دیگر جنبه‌های فرزندپروری، نیازمند ترکیبی از تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و سنجیده و همچنین بازبینی آنها در گذر زمان است. خودتان را با اطلاعات تجهیز کنید. نظام ردهبندی سنی بازیهای رایانه‌ای و همچنین نحوهٔ کار با کنترل مخصوص والدین در کنسول‌ها را یاد بگیرید. Xbox One، PS4 و Nintendo Switch این کنترل‌ها را دارند. تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند هم همینطور.
شما فرزندتان را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسید؛ بنابراین در زمان تصمیم‌گیری راجع به چیزی که برایش مناسب است به شم غریزی‌تان اعتماد کنید. از همه مهم‌تر این است که به یاد داشته باشید بازیهای ویدئویی فوق‌العاده‌اند و می‌توانند برای کودکان عالی باشند. این بازی‌ها می‌توانند به ما یاد دهند که چگونه خلق کنیم، چگونه بازی کنیم و چگونه از دست بدهیم. آنها می‌توانند هیجان‌انگیز، الهام‌بخش، ترسناک، زیبا و مسرت‌بخش باشند. بعضی مواقع هم همهٔ این ویژگی‌ها را با هم دارند. مهم‌تر از همه این است که مفرح و شادی‌بخش هستند. چیزی که این روزها همهٔ ما، چه بزرگ و چه کوچک، به آن نیاز داریم.
[1] کرش بندیکت یکی از قدیمی‌ترین و محبوبت‌ترین بازیهای پلی‌استیشن است و سبک این مجموعه بازی محبوب کارتونی، پلتفرمی (پرش از سکوها) است.
[2]Toca Boca
