چگونه فرزندتان را وادار به توقف انجام بازی‌های ویدئویی کنید
بیشتر بچه‌ها عاشق بازی‌های ویدئویی هستند. درحالیکه بازی‌های ویدئویی می‌توانند مهارت‌های مختلفی را در بچه‌ها پرورش دهند و مصارف آموزشی نیز داشته‌باشند، بیشتر بچه‌ها ساعات بیش از حدی را با کنترلری (دسته) در دستانشان می‌گذرانند. بازی‌های ویدئویی با چاقی مفرط و مشکلات شناختی مرتبط هستند. البته شما مجبور نیستید که بازی‌ها را به طور کامل از دسترس فرزندانتان خارج‌کنید، بلکه تنظیم یک سری محدودیت و کمک به فرزندتان برای پیداکردن فعالیت‌های تفریحی جایگزین می‌تواند زمان استفاده آنها از بازی‌های ویدئویی را به خوبی محدودسازد.
روش اول: برنامه ریزی و نظارت
۱. تنظیم محدودیت‌های صریح
قوانین مشخصی را تدوین‌کنید. وجود قوانین تدوین‌شده مشخص برای تغییر رفتار فرزندتان حائز اهمیت بسیار است. وقتی فرزندتان دقیقاً بداند از او چه می‌خواهید، همچنین می‌داند که چه رفتاری از او انتظار خواهیدداشت و هیچ نقطه خاکستری در میان نخواهدبود. شما همچنین باید برای هر نوعی از قانون‌شکنی یک پیامد ملموس و مشخص تدوین کنید. با فرزندتان بنشینید و راجع‌به قوانین جدید صحبت‌کنید.
-نگویید: «تو فقط باید چند ساعت در روز بازی کنی و در ساعات دیروقت هم نباید به بازی‌کردن بپردازی.» این مدل انتقال مطلب به کودک خیلی مبهم است. درعوض می‌توانید بگویید: «در روزهایی که مدرسه می‌روی، می‌توانی یک ساعت بازی‌کنی. بعد از ساعت ۸ شب هم از بازی‌کردن خبری نیست.»
-انتظار واکنش‌های منفی را داشته‌باشید. واکنش منفی امری طبیعی است. مخصوصاً وقتیکه قبل از تنظیم قوانین هیچ مرز مشخصی وجود نداشته‌باشد. ممکن است با اوقات‌تلخی، توجیه، گریه‌کردن، لجبازی و حتی تهدید مواجه‌شوید. آرامش خود را حفظ‌کنید. تا جای ممکن رفتارهای ناشی از خشم آنها را نادیده بگیرید و موضع صریح خود را راجع‌به پیامدهای رفتاری دوباره تکرار کنید.
۲. راجع‌به پیامدها کاملاً شفاف باشید.
وجود پیامدهای تعریف‌شده و شفاف برای قانون‌شکنی برای فرزند شما امری ضروری است. مطمئن شوید که وقتی قوانین را تنظیم می‌کنید، عواقبی را برای آنها در نظر بگیرید که فرزند شما کاملاً متوجه شود. راجع به عواقب و تنبیه‌های احتمالی مبهم رفتار نکنید، چراکه فقط باعث افزایش گیجی و نتایج نامطلوب می‌شود.
-برای مثال به آنها بگویید: «اگر بعد از خاموش‌کردن کنسولت خشمگین نشوی و پسر خوبی باشی، و همچنین بعد از ساعت ۸ سراغ بازی نروی، می‌توانی در روزهای مدرسه یک ساعت بازی کنی. اگر دردسر درست‌کنی، بیشتر از یک ساعت بازی کنی یا دیروقت سر کنسولت بروی، فردای آنروز حق بازی‌کردن نداری.»
۳. عواقب را دنبال‌کنید.
بعد از اینکه محدودیت‌ها را تنظیم‌کردید و عواقب قانون‌شکنی را نیز مشخص‌کردید، ضرورت دارد که آنها را عملی‌سازید و از آنها تخطی‌نکنید. اگر بگذارید فرزندتان قانون‌شکنی کند و قصر دربرود، آنها شما را جدی نخواهندگرفت و طبق قوانین شما عمل نخواهندکرد. مطمئن شوید که حتی وقتی فرزندتان قانون‌شکنی می‌کند، به حرفی که زده‌اید پایبند می‌مانید.
-عواقبی که برای رفتارهای مختلف به فرزندتان منتقل می‌کنید باید با هم سازگار باشند. وقتی یک بچه خیلی شیرین باشد ملایم رفتارکردن با او بسیار وسوسه‌کننده است. ممکن است به تنبیه‌کردن بی‌مورد یک بچه بی‌ادب و بددهن نیز وسوسه بشوید. اما عواقب رفتاری باید پیشبینی‌پذیر و شفاف باشند. البته نه به این معنی که شما نمی‌توانید این قوانین را تغییردهید. اما قبل از انتقال آن به فرزندتان هیچ تغییری در قوانین ندهید، و به طور احساسی در لحظه تصمیم نگیرید.
-یادتان باشد انجام بازی‌های ویدئویی برای سلامتی و شکوفایی فرزندتان به‌هیچ‌وجه ضروری نیستند. می‌توان انجام آنها را به کلی کنار گذاشت. گاهی‌اوقات والدین فراموش می‌کنند که اگر فرزندشان نتواند با محدودیت‌ها کنار بیاید، می‌توان انجام بازی‌های ویدئویی را به طور کامل کنار گذاشت.
۴. از ساعت استفاده‌کنید.
استفاده از ساعت و دادن هشدارهای مکرر به فرزندتان می‌تواند او را آماده اتمام زمان برنامه‌ریزی‌شده برای بازی بکند. بچه‌ها ممکن‌است در مقابل تغییر خیلی مقاوم‌باشند، حتی اگر از رخ‌دادن آن اطمینان داشته‌باشند. هشداردادن به آنها راجع‌به نزدیکی پایان زمان‌بندی‌شان می‌تواند به آنها در پذیرفتن این گذار کمک زیادی کند.
-وقتی ۱۰ یا ۱۵ دقیقه تا پایان بازی فرزندتان باقی مانده، به آنها هشدار بدهید.
-ساعت را روی ۵ دقیقه قبل از اتمام زمان‌بندی بازی کوک‌کنید. وقتی صدای زنگ به صدا درآمد، به او بگویید: «فقط پنج دقیقه از زمانت باقی مانده‌است. وقتش رسیده که بازی‌ات را ذخیره‌کنی.»
۵. اتمام انجام وظایف
اصرار بورزید که فرزندتان کلیه وظایف درسی و مسئولیت‌های خانگی خود را تمام کرده‌باشد. پیش از هر بار پرداختن به بازی، فرزندتان باید مسئولیت‌ها و وظایفی برای انجام‌دادن و تکمیل‌کردن داشته‌باشد که شامل وظایف خانگی و تحصیلی می‌شود. پس از آنکه کلیه وظایف و مسئولیت‌ها از سوی آنها انجام‌شد، اجازه‌دارند تا به انجام بازی بپردازند.
-به فرزندتان کمک‌کنید تا هر بار انجام بازی‌های ویدئویی را به‌عنوان پاداش به اتمام‌رسیدن تکالیف و مسئولیت‌هایش در هر روز ببیند.
-اگر پیش ازین از چنین قانونی در خانه خود استفاده نکرده‌اید، انتظار به وجودآمدن مقاومت‌های زیادی را در مقابل تدوین این قانون داشته‌باشید و از آن نهراسید.
۶. کنسول بازی را در یک اتاق همگانی بگذارید.
یک راه خوب برای اینکه وضع‌کردن محدودیت‌ها درمورد رفتاری بازی کودکتان و نیز نظارت مستقیم بر آن، این است که سیستم آنها را به جای اتاق استراحت در اتاق پذیرایی عمومی قراربدهید. این موضوع باعث می‌شود راحت‌تر بتوانید آنها را به انجام قوانین وضع‌شده وادارکنید.
-گذاشتن کنسول بازی در اتاق استراحت فرزندتان باعث می‌شود آزادی بسیاری برای انجام کارهای هدایت‌نشده و قانون‌شکنی احساس‌کنند. بعلاوه این کار در آنها ایجاد وسوسه زیادی می‌کند. مخصوصاً برای کودک کم‌سالی که در قانون‌پذیری و تن دادن به قوانینِ سخت مشکل دارد.
روش دوم: کمک به وقوع گذار در فرزندتان
۱. با فرزندتان درمورد تکنیک‌های توقف بازی‌های ویدئویی کار کنید.
فرزندتان را در فرآیند محدودسازی پرداختن به بازی شریک‌کنید. درمورد نپرداختن به بازی‌های بیش‌ازحد هیجانی و یا بازی‌های خیلی زمانبر صحبت‌کنید، یک سیستم پاداشی برای تبعیت از قوانین مربوط به بازی ایجادکنید.
-برای مثال، با فرزندتان راجع‌به این صحبت‌کنید که وقتی زمان کافی ندارند برای ردکردن یک مرحله تلاش‌نکنند. می‌توانند بازی خود را برای ادامه در تعطیلات آخر هفته ذخیره‌کنند.
-شما و فرزندتان می‌توانید راجع‌به سیستم پاداشی برای وقتی که به طول یک هفته یا یک ماه هیچ قانون‌شکنی‌ای نکرده‌اند، بارش‌مغزی[۱] کنید و ایده‌هایی بدهید و راجع‌به ایده‌ها بحث‌کنید. پاداشتان نباید ساعات بیشتر بازی ویدئویی باشد، در عوض به فکر پاداش‌های جذاب دیگری باشید که مورد توافق هر دو طرف باشد.
۲. زمان پرداختن به بازی‌های ویدئویی را آرام‌آرام کاهش دهید.
به جای اینکه در یک مرحله بخواهید به طور کامل از دست بازی‌های ویدئویی خلاص‌شوید، آرام‌آرام زمان پرداختن آنها به بازی را کاهش‌دهید. برای مثال، اگر آنها همه ساعات بعد از مدرسه خود را صرف بازی می‌کنند، در وهله اول آنرا به یک یا دو ساعت در روز کاهش‌دهید. به فرزندتان علت محدودسازی زمان انجام بازی را توضیح‌دهید، اما بگذارید بدانند که اینکه آنها به انجام بازی علاقه‌مندند و می‌خواهند بیشتر بازی‌کنند را درک می‌کنید و به آن احترام می‌گذارید.
-برای مثال، می‌توانید بگویید: «وقتی به تو می‌گویم انجام بازی را متوقف‌کنی، خشمگین می‌شوی و کلمات ناشایستی به زبان می‌آوری. نمره‌هایت در ماه‌های اخیر به خاطر پرداختن بیش از حد به بازی افت پیدا کرده‌است. این اصلاً قابل قبول نیست. من می‌خواهم بتوانی از انجام بازی لذت‌ببری، اما می‌خواهم زمانی که هر روز برای بازی می‌گذاری را محدودکنم.»
-محدودیت صددرصدی انجام بازی‌های ویدئویی در وهله اول باعث بروز واکنش‌های بسیار شدیدتری خواهدشد. شما می‌خواهید رفتار فرزندتان را محدودکنید و به قالب مطلوب درآورید، نه اینکه چیزی که از آن لذت می‌برند را به طور کامل از آنها بگیرید.
۳. یک رویه معمول برای گذار تنظیم‌کنید.
پایان‌دادن به انجام بازی ویدئویی می‌تواند دشوار باشد، و ممکن‌است فرزند شما قادر نباشد تا از حالتی که در بازی دارد به طور فوری خارج‌شود. با تنظیم یک فعالیت فیزیکی مطلوب که می‌تواند نمادی از پایان ساعت بازی باشد به او در انجام این گذار کمک‌کنید. این موضوع خیلی می‌تواند به آنها در گذار از بازی به زندگی غیرویدئویی کمک‌کند.
-برای مثال، می‌توانید از زبان خاصی استفاده‌کنید که سیگنالی برای انجام گذار باشد. چیزی مثل این بگویید: «شما از سرزمین اسرارآمیز به سمت زمین فراخوانده شده‌ای! خوش آمدی!»
-یک نشانگر فیزیکی تنظیم کنید. به فرزندتان یک لیوان آب بدهید، با آنها حرکات کششی تمرین‌کنید یا روی همراه آنها روی تخت بپرید.
۴. برای دورهمی خانوادگی وقت تنظیم کنید.
فرزندتان را با تنظیم وقتی برای دورهمی خانوادگی به منظور انجام فعالیتی که کل خانواده در آن مشارکت می‌کنند از بازی‌های ویدئویی دورکنید. این فعالیت خانوادگی نباید داوطلبانه و انتخابی باشد، و همه اعضاء خانواده از جمله والدین و بچه‌ها باید در آن مشارکت‌کنند.
-به فرزندتان اجازه‌بدهید تا گاهی‌اوقات نوع این فعالیت را آنها انتخاب‌کنند، تا این احساس در آنها به وجود بیاید که به انجام کاری وادار شده‌اند که به آن علاقه‌دارند. مجبور کردن آنها به انجام کارهایی که هیچ علاقه‌ای به آن ندارند می‌تواند آنها را فرسوده سازد.
-می‌توانید از فرزندتان بخواهید در درست‌کردن شام به شما کمک‌کند. و شام‌خوردن دورهمی را به یک رویه معمول خانوادگی تبدیل‌کنید.
-برای پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری در کنار فرزندتان به بیرون بروید. شب‌ها برای دیدن فیلم به سینما بروید یا بازی‌های کارتی یا رومیزی را در کنار هم انجام بدهید.
-ممکن است بخواهید برای شرکت‌نکردن در فعالیت‌های خانوادگی عواقب و جریمه‌هایی در نظر بگیرید. برای مثال اگر در یکی از این فعالیت‌های خانوادگی شرکت نکردند، از انجام بازی در روز بعد محروم‌شوند.
۵. به فرزندتان کمک‌کنید تا نحوه درست ذخیره‌کردن بازی را فرابگیرد.
خیلی از گیمرهای جوان نمی‌دانند چگونه در طول منوهای مختلف بازی گشت‌وگذار کنند و ممکن‌است برای ذخیره بازی به کمک نیاز داشته‌باشند. اگر بتوانند بازی خود را ذخیره‌کنند و حس‌نکنند کل تلاش‌هایی که کرده‌اند بی‌معنی بوده‌است، احتمال کمتری وجود دارد که به دلیل پایان یافتن موعد هر دفعه از بازی‌شان با شما اوقات‌تلخی کنند.
-به فرزندتان توضیح‌دهید که برای تمام‌کردن خیلی از بازی‌ها به دهها و یا صدها ساعت بازی نیاز است، که به این معنیست که با یک بار بازی‌کردن نمی‌توان آنرا تمام‌کرد. به آنها در فهم این موضوع که بازی برای ادامه‌دادن در زمان‌های بعدی ساخته‌شده کمک‌کنید.
-همچنین می‌توانید بازی را به یک فعالیت آموزشی تبدیل‌کنید و از فرزندتان بخواهید راجع‌به بازی به شما توضیح‌بدهد و مراحل و چالش‌های مختلف آنرا به شما توضیح‌بدهد.
-وقتی زمان آنها تمام‌شد، منتظر بمانید تا آنرا ذخیره‌کنند و اگر آنقدری کم سن و سال هستند که انجام این کار برایشان دشوار یا غیرممکن است، به آنها کمک‌کنید. اگر سعی می‌کنند با طول دادن زمان ذخیره بازی، به وقت بازی خود بیافزایند، زمانی که برای ذخیره بازی می‌گذارند را از وقت بازی دفعه بعد آنها کم‌کنید. اگر به انجام این کار ادامه دادند، آن را قانون‌شکنی تلقی‌کنید و امتیازات آنها را سلب‌کنید.
روش سوم: تشویق آنها به ایجاد علائق دیگر
۱. فرزندتان را تشویق کنید تا فعالیت‌هایی دیگر برای خود پیداکند.
بازی‌های ویدئویی فقط یکی از راههایی هستند که فرزند شما می‌تواند به وسیله آن خود را سرگرم کند. خیلی کارهای دیگر برای سرگرمی و تفریح می‌توان انجام‌داد، مخصوصاً اگر فرزند شما روی انجام بازی‌های ویدئویی وسواسی و متمرکز نباشد. فرزندتان را تشویق کنید تا علایق دیگری برای خود پیداکند، و اگر هیچ چیز به ذهنش نرسید، چند مورد به او پیشنهادکنید.
-برای مثال، فرزند شما می‌تواند با اسباب‌بازی‌های فیزیکی بازی‌کند. فیلم ببیند، بیرون از خانه با بچه‌های همسایه بازی‌کند، در فعالیتی خلاقانه مثل نقاشی، انشا یا انجام بازی‌های رومیزی و کارتی شرکت‌کند.
-از نه گفتن به فرزندتان وقتی می‌خواهد به بازی‌های ویدئویی بپردازد، صرفاً به خاطر اینکه «کار دیگری برای انجام‌دادن وجودندارد» نهراسید.
–از این موضوع اطمینان حاصل‌کنید که خودتان در راستای بچه‌داری به بازی‌های ویدئویی اتکا نمی‌کنید، این عادت ناشایست خیلی راحت به وجود می‌آید پس حواستان به آن باشد.
۲. فرزندتان را وادار کنید تا در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کند.
بازی‌کردن یک فعالیت تکی و انزواطلبانه است. می‌توانید فرزندتان را تشویق‌کنید که به فعالیت‌هایی لذت‌بخش که در چارچوب گروه‌های همسال انجام می‌شود بپردازد. در کنار یکدیگر بارش مغزی کنید و ایده بدهید. بگذارید به جای اینکه آنها مجبور به انجام فعالیت‌هایی که شما برایشان تعیین کرده‌اید باشند، خودشان در تعیین این فعالیت‌ها نقش داشته‌باشند.
-می‌توانید به سراغ گروه‌های کودک و نوجوان در مؤسسات مذهبی و محلی بروید. کتابخانه‌ها و مراکز هنری محلی برنامه‌های متنوعی برای این گروه سنی می‌گذارند.
-به برنامه‌های مراکز محلی هنری مثل کلاس‌های تئاتر، موسیقی، نقاشی و طراحی سری بزنید. می‌توانید به دنبال فعالیت‌های دیگری مثل کار با چوب، ساخت وسایل دستی و کار با کامپیوتر هم بروید.
-انجام ورزش‌های سرگرم‌کننده فواید بسیاری برای فرزند شما دارد. البته هیچ‌گاه نباید فرزندتان را مجبور به انجام ورزشی کنید که به آن علاقه ندارد.
۳. فرزندتان را تشویق‌کنید تا به فعالیت‌های فیزیکی علاقه‌مند شود و در آنها شرکت‌کند.
پرداختن بیش از حد به بازی‌های ویدئویی با شرایط نامطلوب جسمانی مثل چاقی مفرط مرتبط شده‌است. چراکه انجام بازی‌های ویدئویی غالباً یک فعالیت ایستا است. برای اینکه فرزندتان فعال‌تر باشد، او را تشویق به انتخاب یک فعالیت فیزیکی لذت‌بخش کنید. مهم است که به فرزندتان اجازه‌بدهید فعالیت مطلوبش را خود انتخاب کند. اگر در حال حاضر فعالیت مطلوبی ندارند، آنها را تشویق کنید که فعالیت‌های جدید را امتحان‌کنند.
-ممکن است فرزند شما از دوچرخه‌سواری، ورزش‌های رزمی، ورزش‌های سرگرم‌کننده، شنا یا بازی‌کردن بیرون از خانه لذت‌ببرد.
روش چهارم : ارزیابی وضعیت فرزندتان
۱. زمان قابل قبولی را برای پرداختن به بازی‌های ویدئویی مشخص‌کنید.
افراد مختلف دیدگاه‌های متفاوتی راجع به زمان مناسب برای انجام بازی‌های ویدئویی دارند. برای هر روزی از هفته یک زمان قابل قبول تعیین‌کنید. برخی از والدین انجام بازی‌های ویدئویی را به یک ساعت در روز محدود می‌کنند، درحالیکه دیگر والدین انجام بازی را در روزهای مدرسه به طور کامل ممنوع می‌کنند و آنرا منحصر به چند ساعت در روزهای تعطیل می‌کنند.
-خیلی از متخصصین امور سلامت و کارشناسان رشد توصیه می‌کنند که بچه‌ها نباید بیشتر از دو ساعت در روز به صفحه نمایش کامپیوتر یا تلویزیون خیره بشوند. وقتی می‌خواهید محدودیت زمانی مشخصی را تنظیم کنید این موضوع را در نظر بگیرید و روی مقدار قابل قبولی از انجام بازی‌های ویدئویی پایبند بمانید.
۲. با علائم هشداردهنده مربوط به اعتیاد به بازی‌های ویدئویی آشنا شوید.
بعضی از بچه‌ها واقعاً نوعی اعتیاد به بازی‌های ویدئویی را در خود پرورش می‌دهند. آنها علائم رفتاری، هیجانی و فیزیکی متعددی مثل جدایی از خانواده و دوستان را تجربه می‌کنند. برای والدین مهم است که این نشانه‌ها و علائم را به خوبی بشناسند تا وقتی بروز آنها را در فرزندشان مشاهده کردند بتوانند به تشخیص درستی برسند.
-برای مثال ممکن‌است فرزند شما قادر به متوقف‌کردن بازی نباشد، و یا وقتی بازی نمی‌کند پرخاشگر یا غمگین باشد، و یا بطور کلی علاقه‌اش را به فعالیت‌های دیگر از دست بدهد. آنها ممکن‌است وقتی به انجام بازی‌های ویدئویی نمی‌پردازند افسرده یا عصبانی به نظر برسند. ممکن است بهداشت شخصی خود را فراموش کنند، خواب آشفته داشته‌باشند و دردهایی را در ناحیه کمر و پشت خود احساس‌کنند.
۳. اگر هرگونه مشکلی احساس کردید با یک متخصص سلامت تماس بگیرید.
اگر اعتقاد دارید که فرزندتان به بازی‌های ویدئویی معتاد است، و برای تغییر رفتار او تلاش‌های بی‌ثمری را نیز انجام داده‌اید، پزشک فرزند شما و یا یک متخصص سلامت ذهنی می‌تواند با شما و فرزندتان برای رسیدن به تغییر مثبت رفتاری و برقراری محدودیت‌های لازم همکاری کند.
-استفاده از مشاوره یک متخصص امور سلامت مخصوصاً وقتی می‌تواند گزینه خوبی باشد که فرزند شما در مقابل برقراری محدودیت درمورد دسترسی به بازی‌های ویدئویی رفتار خشونت‌آمیزی دارد. اگر فرزند شما پرخاشگر است یا در پاسخ به تلاش شما برای تغییر رفتار پاسخ‌های تهدیدکننده و آسیب‌زا از او سر می‌زند، احتمالاً نیاز دارد که یک متخصص سلامت ذهنی او را ببیند.
پانوشت ها
